Odpowiadając na tak postawione pytanie – to zależy… Darowizny pieniędzy i rzeczy, rzadziej nieruchomości, to jedno z głównych źródeł przychodu organizacji. Bardzo rzadko jednak mówi się o możliwości… odwołania darowizny. W artykule przedstawiamy, pod jakimi warunkami może to zrobić sam darczyńca, a nawet jego spadkobiercy.
Na podstawie umowy darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Co do zasady zawarcie umowy darowizny wymaga formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności, ale umowa darowizny zawarta bez dochowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Wyjątek stanowi darowanie nieruchomości – w tym przypadku forma aktu notarialnego jest obowiązkowa.
Co może być przedmiotem darowizny
Z darowizną na rzecz ngo w pierwszej kolejności kojarzą się pieniądze lub rzeczy. To tylko część prawdy. Przedmiotem darowizny mogą być bowiem:
- prawa (np. prawo własności, użytkowania wieczystego, wierzytelności),
- ustanowienie praw majątkowych (np. służebności osobistej),
- zwolnienie obdarowanego z długu lub zniesienie prawa obciążającego rzecz należącą do obdarowanego (np. hipoteki).
Z drugiej strony w rozumieniu prawa nie jest darowizną np. użyczenie rzeczy (czyli oddanie w nieodpłatne używanie), nieodpłatne zlecenie, czy nieoprocentowana pożyczka.
Czy i kiedy można odwołać darowiznę…
Darczyńca ma prawo „do zmiany zdania” i wtedy może dokonać odwołania darowizny, którą przekazał np. na rzecz organizacji pozarządowej. W tym celu powinien złożyć obdarowanej organizacji pisemne oświadczenie. W pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy zostały spełnione przesłanki z Kodeksu cywilnego, które umożliwiają wycofanie darowizny. W razie wątpliwości sąd rozstrzygnie sprawę. Odwołanie darowizny nie zależy bowiem wyłącznie od subiektywnego poczucia darczyńcy.
Na samym początku trzeba upewnić się, czy darowizna została już wykonana (np. czy dokonano przelewu pieniędzy na rachunek bankowy ngo).
|
Odwołanie darowizna jeszcze niewykonanej
|
Odwołanie darowizna wykonanej?
|
|
Dopuszczalne, gdy stan majątkowy darczyńcy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez:
-
uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb, albo
-
uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
|
W tym przypadku podstawowym warunkiem jest tzw. niedostatek, w który popadł darczyńca.
Nie daje to co prawda podstawy do odwołania darowizny, ale darczyńca ma wtedy prawo żądać w zamian od obdarowanej ngo, aby ta w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczyła mu środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
|
|
Odwołanie darowizny jeszcze niewykonanej uzasadniają tylko przyczyny niezależne od donatora, które spowodowały straty w jego majątku (np. upadłość firmy z powodu lockdown, kradzież, klęska żywiołowa, nagła choroba). Nie będzie to natomiast nieumiejętność zarządzania swoim budżetem przez darczyńcę.
|
Obdarowana organizacja może zwolnić się od ww. obowiązku, jeżeli zwróci darczyńcy wartość wzbogacenia, czyli wyda mu przedmiot darowizny bądź odpowiednią sumę pieniężną.
|
