Jak księgować darowizny rzeczowe w fundacji

Odpowiedź: Do przychodów zalicza się wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, oraz wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń (art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT).

W świetle interpretacji podatkowych przez nieodpłatne świadczenie rozumie się te wszystkie zdarzenia prawne lub gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tzn. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie w majątku podatnika mające konkretny wymiar finansowy.

Nieodpłatnym świadczeniem jest zatem uzyskana przez podatnika wymierna korzyść majątkowa niezwiązana z poniesieniem wydatków, powstaniem kosztów, z obowiązkiem uiszczenia wynagrodzenia lub inną formą ekwiwalentu. Nieodpłatnym świadczeniem będą w szczególności wszelkie wykonane na rzecz uprawnionego świadczenia, np. przyznające mu prawa do użytkowania składnika majątku bez wynagrodzenia.

W sytuacji gdy podatnik otrzymał nieodpłatnie rzeczy/prawa, przychodem będzie ich wartość rynkowa, uwzględniająca w szczególności ich stan i stopień zużycia oraz czas i miejsce ich uzyskania.

Wartość otrzymanych nieodpłatnie świadczeń czy też usług powinna zostać ustalona w zależności od przedmiotu świadczenia. W przypadku usług wchodzących w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców, udostępnienia lokalu – w wysokości równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu, w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy bądź praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Kluczową cechą świadczenia nieodpłatnego jest to, aby otrzymujący takie świadczenie nie był zobowiązany do wykonania jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Oznacza to, że świadczenie uzyskane przez podatnika w sytuacji gdy spełniający świadczenie uzyskuje albo ma uzyskać od podatnika w przyszłości wzajemnie jakieś inne przysporzenie majątkowe, nie ma charakteru nieodpłatnego.

Nie ma przy tym znaczenia, czy oba świadczenia mają taką samą lub podobną wartość finansową, bowiem decydujące jest tutaj przekonanie stron o ekwiwalentności tych świadczeń.

Skalkulowany w powyższy sposób przychód z tytułu otrzymania nieodpłatnych lub częściowo nieodpłatnych świadczeń, o których mowa w ustawie (np. z tytułu nieodpłatnego korzystania z lokalu), nie ujmuje się w księgach rachunkowych.

Natomiast zaksięgowane powinny zostać otrzymane nieodpłatnie rzeczy i prawa. Wycenia się je w wartości podanej przez darczyńcę, a jeżeli informacji takiej brak – w cenach sprzedaży (bez uwzględnienia VAT) takich samych lub podobnych przedmiotów.

Księgowanie darowizn rzeczowych w dużej mierze zależy od rodzaju otrzymanych rzeczy. Jeżeli jest to środek trwały, to postępowanie jest następujące: w dniu otrzymania środka trwałego w drodze darowizny i przyjęcia do użytkowania należy wprowadzić go do ewidencji środków trwałych. Za wartość początkową środka trwałego przyjmuje się wartość określoną w umowie darowizny.

W sytuacji gdy nie została ona określona w umowie, należy dokonać wyceny zgodnie z art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości, która polega na określeniu ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego środka trwałego. Jeżeli takie porównanie nie jest możliwe, wówczas należy zastosować się do art. 28 ust. 5 ustawy o CIT, w którym za cenę sprzedaży netto składnika aktywów przyjmuje się możliwą do uzyskania na dzień bilansowy cenę jego sprzedaży, bez VAT i podatku akcyzowego.

Pomniejszają ją rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty związane z przystosowaniem składnika do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży, a powiększają należne dotacje przedmiotowe. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto danego składnika aktywów, należy w inny sposób określić jego wartość godziwą na dzień bilansowy.

Wartość otrzymanych nieodpłatnie środków trwałych należy ująć w księgach rachunkowych. Przyjęte środki trwałe w drodze darowizny zaliczamy do rozliczeń międzyokresowych przychodów, przy czym kwoty zwiększają stopniowo pozostałe przychody operacyjne, równolegle do odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środków trwałych.

Otrzymane przez fundację inne artykuły, towary bądź materiały należy potraktować jako przychody działalności statutowej. Fundacja powinna dokonać wyceny darowizn według aktualnej ceny rynkowej i ująć je na koncie 700 „Przychody działalności statutowej”.

Przykładowa ewidencja darowizn rzeczowych przebiegać może następująco:

Wn konto 310 Materiały (jeśli będą przeznaczone na cele działalności Fundacji) lub 330 Towary (jeśli będą przeznaczone do dalszej odsprzedaży),

Ma konto 700 Przychody działalności statutowej.