Jak zaksięgować odchylenia od cen ewidencyjnych towarów w spółdzielni

Odpowiedź: W celu doprowadzenia wartości rozchodu oraz pozostałego zapasu towarów do rzeczywistych cen zakupu (nabycia) należy rozliczyć odchylenia od cen ewidencyjnych przypadające na rozchód tych towarów oraz na towar, które stanowią dla jednostki zapasy.

Odchylenia od stałych cen ewidencyjnych jednostka powinna rozliczać co najmniej na koniec okresu sprawozdawczego, czyli miesiąca, kwartału, roku (art. 3 ust. 1 pkt 8 ustawy o rachunkowości). Okresem sprawozdawczym jest okres, za który jednostka sporządza sprawozdanie finansowe w trybie przewidzianym ustawą lub inne sprawozdania sporządzane na podstawie ksiąg rachunkowych.

Odchylenia od stałych cen ewidencyjnych towarów z tytułu marży można rozliczać na dwa sposoby:

na bieżąco w miarę ich rozchodu – wielkość odchyleń dotyczących każdego rozchodu towarów potwierdza się każdorazowo dowodem WZ (wydanie z magazynu);

po zakończeniu okresu sprawozdawczego za pomocą procentowego wskaźnika odchyleń przeciętnych (Wop).

Wskaźnik odchyleń przeciętnych wylicza się wg wzoru: Wop = (O × 100): (Rk + S)

gdzie zgodnie ze wzorem:

Wop – wskaźnik odchyleń przeciętnych w procentach do czterech miejsc po przecinku,

– odchylenia od cen ewidencyjnych towarów za dany okres (łącznie ze stanem tych odchyleń na początek tego okresu) podlegające rozliczeniu,

Rk – wartość zapasów towarów w cenach ewidencyjnych na koniec okresu, którego odchylenia dotyczą,

S – wartość towarów sprzedanych w ciągu danego okresu według cen ewidencyjnych.

Odchylenia od cen ewidencyjnych przypadające na rozchód sprzedanych towarów (Os) można obliczyć wg wzoru: Os = (S × Wop): 100

Odchylenia od cen ewidencyjnych przypadające na zapasy towarów (ORk) można obliczyć wg wzoru: ORk = (Rk × Wop): 100

Debetowe odchylania występują gdy cena zakupu jest większa niż cena ewidencyjna.Kredytowe odchylania występują gdy cena ewidencyjna jest większa niż cena zakupu.

Za pomocą tak obliczonego wskaźnika określa się, jaka część odchyleń przypada na rozchód, a jaka na zapas w magazynie.

Odchylenia od stałych cen ewidencyjnych towarów z tytułu marży można rozliczać na bieżąco w miarę ich rozchodu lub po zakończeniu okresu sprawozdawczego za pomocą omówionego powyżej wskaźnika odchyleń przeciętnych (Wop).

Odchylenia kredytowe od cen ewidencyjnych z tytułu VAT, wkalkulowanego w ceny przyjęte do ewidencji, w części przypadającej na sprzedane towary, przyjmuje się w wartości równej kwocie podatku należnego i księguje się zapisem:

• Wn konto np. 342 Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów z tytułu VAT,

• Ma konto 731 Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia).

Rozliczanie odchyleń od cen ewidencyjnych towarów to istotny element prawidłowego prowadzenia ksiąg rachunkowych w spółdzielniach. Kluczowe jest bieżące lub okresowe rozliczanie odchyleń oraz poprawne ujęcie ich w ewidencji księgowej.