Czy zapis o karze umownej w umowe przedwstępnej do umowy o pracę jest zgodny z prawem

Odpowiedź: Kodeks pracy nie reguluje możliwości zawarcia umowy przedwstępnej.  Klauzula „W przypadku gdyby nie doszło do zawarcia umowy o pracę, strona uchylająca się jest zobowiązana do zapłaty kary umownej w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia określonego na umowie przedwstępnej” – jest możliwa do zastosowania w umowie cywilnoprawnej, ale wymaga doprecyzowania i ostrożności. Umowa o pracę jest bowiem regulowana przepisami prawa pracy, a przedwstępna umowa o pracę nie jest wprost uregulowana w Kodeksie pracy.

Tym samym pracodawca może zawrzeć umowę cywilnoprawną (promesę) na podstawie art. 389 Kodeksu cywilnego, w której strony zobowiążą się do zawarcia w przyszłości umowy o pracę na ustalonych warunkach. Jeżeli strona nie zawrze umowy przy braku usprawiedliwionej przyczyny, druga strona może dochodzić naprawienia szkody, jaką poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.

Kara umowna jest dopuszczalna tylko dla zobowiązań o charakterze cywilnoprawnym – a więc może być zawarta w umowie przedwstępnej (zanim powstanie stosunek pracy). Nie można jej stosować w umowie o pracę ani np. obciążać pracownika karą za odejście z pracy (naruszałoby to art. 65 Konstytucji i art. 18 kp). 

Zapis o karze umownej w umowie przedwstępnej do umowy o pracę jest dopuszczalny (na gruncie prawa cywilnego), ale musi być precyzyjnie sformułowany. Nie można takiej kary wpisać do samej umowy o pracę. Dobrze, by zapis był zrównoważony i stosowany w obie strony – wtedy faktycznie „zabezpiecza interes obu stron”.

Z uwagi na nieprecyzyjną treść klauzuli, proponuję: „W przypadku, gdy którakolwiek ze stron uchyli się bez uzasadnionej przyczyny od zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę w terminie i na warunkach wskazanych w niniejszej umowie przedwstępnej, zobowiązuje się do zapłaty drugiej stronie kary umownej w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia brutto, określonego w niniejszej umowie. Kara umowna nie wyłącza możliwości dochodzenia odszkodowania przewyższającego jej wysokość”.

Dodatkowo można wskazać termin, do którego umowa o pracę ma być zawarta. Warto także określić, kiedy strona jest „usprawiedliwiona” (np. poważna choroba, reorganizacja, utrata finansowania itp.).