Czy tylko osoba starsza może być członkiem gminnej rady seniorów

Odpowiedź: To zagadnienie okazało się w praktyce na tyle istotne, że w tej sprawie wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny, orzekając, że w gminnej radzie seniorów można zasiadać bez względu na wiek. Innego zdania była rada miasta, która podjęła uchwałę o powołaniu miejskiej rady seniorów oraz nadaniu jej statutu. Wojewoda zaskarżył ten akt do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, a ten uznał skargę za zasadną.

Nie chodziło jednak o sam fakt sformowania takiego gremium. Każda gmina w Polsce ma do tego prawo, a od 2023 r. wręcz obowiązek, jeżeli z wnioskiem wystąpi odpowiednia liczba mieszkańców w wieku 60+. W najmniejszych gminach (liczących do 20 tys. populacji) wniosek jest wiążący, gdy podpisze go co najmniej 50 takich osób. Wniosek jest rozpatrywany przez radę gminy w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia jego złożenia. Rada gminy również nadaje jej statut określający tryb wyboru jej członków i zasady działania, a także zapewnia sprawny sposób wyboru członków gminnej rady seniorów.

Z tym ostatnim wiązały się zastrzeżenia nadzorcze.

WSA uznał za niezgodne z prawem to, że:

przepisy statutu powtarzały i modyfikowały treść art. 5c ust. 3 ustawy o samorządzie gminy (u.s.g.);

przyznano burmistrzowi i radzie miasta uprawnienie do zgłaszania własnych przedstawicieli w skład rady seniorów, podczas gdy w art. 5c ust. 4 u.s.g., zawiera zamknięty katalog osób uprawnionych do zasiadania w radzie seniorów;

nie zdefiniowano pojęcia „senior”.

Wobec powyższego WSA stwierdził nieważność statutu miejskiej rady seniorów. Rada miasta wystosowała jednak skargę kasacyjną.

Sprawę rozstrzygnął NSA. Zdaniem NSA samo powtórzenie w statucie rady seniorów treści art. 5c ust. 3 u.s.g. nie stanowiło naruszenia prawa, które uzasadniałoby stwierdzenie nieważności aktu. Uchwała organu gminy co prawda nie powinna powielać ani modyfikować przepisów rangi ustawowej, niemniej jeżeli do tego dojdzie, nie można uznać tego naruszenia za istotne. Zgodnie z art. 91 ust. 4 u.s.g., w przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, że wydano ją z naruszeniem prawa.

NSA wskazał również, że w art. 5c ust. 5 u.s.g. określono elementy, które powinny zostać zawarte w statucie, ale nie figuruje wśród nich sformułowanie definicji „seniora”. Żaden inny przepis u.s.g. również nie zawiera takiego warunku.

Z drugiej strony NSA przyznał rację WSA co do tego, że burmistrz i rada miasta nie mają uprawnienia, aby zgłaszać swoich przedstawicieli do rady seniorów, ponieważ nie wynika to wprost z przepisów ustawy. Ponadto rada miasta przekroczyła upoważnienie ustawowe ustalając cel, obszar działania i zadania rady seniorów.

Kolejnym przełomowym wnioskiem podanym przez Naczelny Sąd Administracyjny jest ten, że w myśl art. 5c ust. 4 u.s.g. gminna rada seniorów składa się z przedstawicieli osób starszych oraz przedstawicieli podmiotów działających na ich rzecz, w szczególności przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz podmiotów prowadzących uniwersytety trzeciego wieku. Przepis ten nie wymaga jednak, że w skład rady seniorów wchodzą wyłącznie osoby, które same są starsze (w wieku emerytalnym lub przedemerytalnym).

Mając na uwadze wskazane przez NSA uchybienia, zaskarżony wyrok został uchylony, a sprawa wróciła do ponownego rozpoznania przez sąd pierwszej instancji.