Z czym wiąże się sprawowanie funkcji przedstawiciela NGO w Zespole Interdyscyplinarnym ds. Przemocy Domowej

Każda gmina w Polsce ma ustawowy obowiązek przeciwdziałać przemocy domowej, w szczególności w ramach pracy w Zespole Interdyscyplinarnym. To ciało jest obowiązkowo powoływane przez wójta (burmistrza/prezydenta miasta) i współtworzą je obligatoryjnie przedstawiciele:

1)jednostek organizacyjnych pomocy społecznej;

2)gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych;

3)policji;

4)oświaty;

5)ochrony zdrowia;

6)organizacji pozarządowych,

7)Żandarmerii Wojskowej (jeżeli ŻW złoży taki wniosek do wójta w związku z zamieszkiwaniem na obszarze gminy żołnierza pełniącego czynną służbę wojskową),

8)kuratorzy sądowi.

Przepisy pozwalają, aby pracę zespołu wsparli prokuratorzy oraz reprezentanci innych podmiotów niż ww. w ustawie, jeżeli działają na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej.

Władze organizacji, które chcą podjąć się takiej współpracy z gminą zawierają z wójtem porozumienie, a następnie wyznaczają swojego reprezentanta. Co w sytuacji gdy organizacja pozarządowa nie jest chętna? Czy przepisy ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej przewidują wówczas jakieś konsekwencje albo narzędzia motywacji (żeby nie powiedzieć „przymusu”)? Odpowiedź jest prosta: NIE, żadnych.

Zespół Interdyscyplinarny realizuje działania określone w gminnym programie przeciwdziałania przemocy domowej i ochrony osób doznających przemocy domowej. Zespół tworzy warunki umożliwiające realizację zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej oraz integrowanie i koordynowanie działań podmiotów, których przedstawiciele zasiadają w Zespole. Szczegółowy katalog zadań Zespołu jest obszerny i obejmuje 10 punktów w art. 9b ust. 2 ustawy. Obsługę organizacyjno-techniczną Zespołu zapewnia ośrodek pomocy społecznej lub centrum usług społecznych.

Prawo nie ogranicza statusu takiej osoby do bycia członkiem NGO. W istocie może to być również jej wolontariusz, pracownik czy zleceniobiorca. Przepisy nie ustanawiają żadnych szczególnych wymagań wobec członków Zespołu. W praktyce przy wyznaczaniu swojego przedstawiciela władze organizacji powinny wziąć pod uwagę sytuację osobistą danej osoby (np. małe dzieci, osoby chore w rodzinie) i zawodową (obciążenie obowiązkami), wykształcenie (najlepiej spójne z wyznaczoną rolą) i doświadczenie życiowe.

Nie jest wykluczone, aby w skład zespołu powołać kilku przedstawicieli jednej organizacji.

Pamiętajmy, że jeżeli ktoś z ramienia naszej organizacji zgodzi się zaangażować w pracę Zespołu, musi liczyć się z tym, że jego udział w posiedzeniach gremium jest obowiązkowy, a swoje zadania wykonuje on w ramach obowiązków służbowych lub zawodowych. Jakie konsekwencje mogą go spotkać za uchylanie się od pracy w Zespole?

Od 22 czerwca 2023 r. obowiązują rozbudowane regulacje pracy Zespołu, w tym mechanizm odpowiedzialności quasidyscyplinarnej. Członek Zespołu, który nie może uczestniczyć w jego posiedzeniu, informuje przewodniczącego o przyczynach swojej nieobecności w terminie co najmniej 2 dni roboczych przez zaplanowanym posiedzeniem. Niedotrzymanie tego terminu może być usprawiedliwione szczególnymi okolicznościami, w tym obłożną chorobą członka zespołu lub innym zdarzeniem losowym.

W przypadku co najmniej 3-krotnej nieusprawiedliwionej nieobecności członka Zespołu na posiedzeniu przewodniczący informuje o tym fakcie podmiot, który ten członek reprezentuje (w przypadku NGO będzie to jego zarząd). Ten z kolei może i powinien wobec takiej osoby wyciągnąć konsekwencje dopuszczalne w ramach stosunku prawnego, który łączy reprezentanta z organizacją. W razie stosunku pracy mogą to być zatem następstwa służbowe. W przypadku stosunku członkostwa – w skrajnych przypadkach uzasadnione będzie zawieszenie w prawach członka lub wydalenie z organizacji.

Przepisy nie odpowiadają na pytanie, jak postąpić w sytuacji gdy… to sam członek zarządu organizacji jest wyznaczonym członkiem i pomija posiedzenia Zespołu, nie realizując związanych z tymobowiązków. Zasadna może okazać się zmiana swojego przedstawiciela, a przy tym można rozważyć odwołanie takiej osoby z funkcji członka zarządu.

Ustawa pomija milczeniem sprawę wynagrodzenia za pracę w Zespole. Nie ma też mowy o zwrocie kosztów związanych z udziałem w posiedzeniach lub podróży służbowych. Te kwestie powinny zostać określone przez władze gminy.

Posiedzenia Zespołu odbywają się częściej niż dotąd, bo nadal w zależności od potrzeb, ale nie rzadziej niż raz na 2 miesiące (wcześniej były to 3 miesiące);

Zespół obowiązkowo wybiera spośród swoich członków zastępcę przewodniczącego;

Zespół opracowuje i przyjmuje regulamin określający szczegółowe warunki swojego funkcjonowania;

O terminie posiedzenia Zespołu jego członkowie są informowani z 7-dniowym wyprzedzeniem;

Członkowie Zespołu, w terminie 12 miesięcy od dnia ich powołania w skład tego gremium przechodzą obowiązkowe szkolenie organizowane przez samorząd województwa (ROPS).