Jakie obowiązki wiążą się z zatrudnieniem rencisty?

Odpowiedź: Po przyznaniu renty pracownik może pozostać w zatrudnieniu, ale nie wolno dopuścić go do dotychczasowej pracy, jeśli orzeczenie lekarskie stwierdza przeciwwskazania. W ZUS należy zmienić kod tytułu ubezpieczenia pracownika (piąta cyfra „2” – rencista) przez wyrejestrowanie ZUS ZWUA i ponowne zgłoszenie ZUS ZUA od daty nabycia prawa do renty (lub – za zgodą ZUS – od 1. dnia miesiąca następującego po uzyskaniu informacji). Raporty RSA z kodem 151 pozostają prawidłowe (renta nie jest raportowana w RSA). W kadrach należy: uzyskać aktualne orzeczenie profilaktyczne, a następnie zmienić warunki pracy i/lub etat porozumieniem albo wypowiedzeniem zmieniającym; komplet dokumentów wpiąć do części B akt osobowych.

Przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy nie kończy z mocy prawa stosunku pracy. Z punktu widzenia rozliczeń wobec ZUS zmienia się jednak status pracownika: w kodzie tytułu ubezpieczenia należy zaznaczyć ustalone prawo do renty (piąty znak kodu). Standardowy kod pracowniczy „01 10 xx” w piątej pozycji przyjmuje „2” dla rencisty. Zmianę przekazuje się przez wyrejestrowanie ZUS ZWUA z dotychczasowym kodem i ponowne zgłoszenie ZUS ZUA z nowym kodem, co do zasady, od dnia nabycia prawa wskazanego w decyzji. ZUS dopuszcza w praktyce modyfikację od 1. dnia miesiąca następnego po otrzymaniu informacji od pracownika (gdy korekty wstecz byłyby nadmiernie uciążliwe), ale to rozwiązanie warto uzgodnić z placówką.

Jeżeli decyzja ma datę wsteczną i zmiana kodu powinna obowiązywać za minione miesiące, składa się korekty dokumentów rozliczeniowych za te okresy (DRA/RCA, a gdy dotyczy to także RSA). ZUS opisuje tryb korekt w swoich materiałach.

Kod 151 służy do wykazywania usprawiedliwionej nieobecności bez prawa do wynagrodzenia/zasiłku i jest właściwy na okres oczekiwania na rozstrzygnięcie ZUS, jeśli nie przysługiwał zasiłek. Przyznanie renty nie generuje żadnego „kodu renty” w RSA, albowiem renty nie wykazuje się w raportach imiennych pracodawcy. Zatem raporty RSA 151 pozostają właściwe i, co do zasady, nie wymagają korekty.

Samo prawo do renty nie zakazuje zatrudnienia, ale dopuszczenie do pracy zależy od aktualnego orzeczenia profilaktycznego. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez ważnego orzeczenia stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Jeżeli lekarz orzecznik medycyny pracy wskaże przeciwwskazania do pracy na dotychczasowym stanowisku, pracodawca powinien – w miarę możliwości – zaproponować inną pracę odpowiednią do stanu zdrowia. Jeśli zmienia się stanowisko, zakres obowiązków, etat albo wynagrodzenie, dokonuje się tego albo porozumieniem zmieniającym (aneks), albo wypowiedzeniem zmieniającym na podstawie art. 42 Kodeksu pracy.

Gdy pracownik odmówi przyjęcia nowych warunków, umowa rozwiązuje się z upływem okresu wypowiedzenia.

Zmiany warunków pracy i płacy dokumentuje się:

• skierowaniem na badania profilaktyczne i orzeczeniem lekarskim,
• porozumieniem zmieniającym albo wypowiedzeniem zmieniającym (z nowymi warunkami),
• zaktualizowanym zakresem obowiązków/opisem stanowiska,
• ewentualną zmianą wymiaru czasu pracy i wynagrodzenia.

Dokumenty te przechowuje się w części B akt osobowych (przebieg zatrudnienia), zgodnie z rozporządzeniem o dokumentacji pracowniczej i oficjalnymi wytycznymi co do podziału akt (A–D).

Rencista może pracować, należy jednak poinformować go o limitach dorabiania, które mogą powodować zmniejszenie albo zawieszenie renty. Limity te ogłasza ZUS (warto przekazać pracownikowi, że są aktualizowane co kwartał).