Jak dokonać odpisu aktualizacyjnego zaległości od dłużnika

Odpowiedź: Odpisy aktualizujące wartość należności mogą zostać uwzględnione w kosztach uzyskania przychodów. Jednakże ustanie przyczyn uzasadniających utworzenie odpisu albo przedawnienie wierzytelności skutkuje tym, że wartość tych odpisów powinna być dla celów podatkowych zaliczona do przychodów.

Do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się odpisów aktualizujących, jednakże kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona. Istotnym jest, aby należność objęta odpisem stanowiła przychód należny podatnika.

Na podstawie art. 16 ust. 2a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) należy rozważyć, czy zachodzi uprawdopodobnienie nieściągalności należności, biorąc pod uwagę w szczególności następujące czynniki:

zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego lub na wniosek dłużnika zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, albo

wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo

wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego

Należy też mieć na uwadze, że powyższe czynniki nie stanowią katalogu zamkniętego, ponieważ w ustawie użyto sformułowania „w szczególności”, co oznacza, iż powołany katalog środków służących uprawdopodobnieniu nieściągalności wierzytelności nie jest katalogiem zamkniętym.

Odpis aktualizujący należności może być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów jedynie w sytuacji gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

odpis aktualizacyjny dokonywany jest zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości,

wierzytelność była uznana wcześniej jako przychód należny (w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy o CIT),

nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona.

Jeśli ustąpią przyczyny uzasadniające utworzenie odpisu – podatnik będzie wówczas zobowiązany do rozpoznania przychodu, co wynika z przepisu art. 12 ust. 1 pkt 4e ustawy o CIT. Wartość przychodu odpowiada równowartości odpisów aktualizujących wartość należności, uprzednio zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.

Dodatkowo należy wskazać, iż zgodnie z przepisem art. 12 ust. 4d ustawy przychodem jest także wartość należności umorzonych lub odpisanych jako nieściągalne w tej części, od której dokonane odpisy aktualizujące zostały uprzednio zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.