WSA: Fundacja nie ma obowiązku udostępniać obywatelom wszystkich informacji

Kanwą rozstrzygnięcia jest wniosek z lipca 2023 r., przesłany przez Fundację W. do Fundacji P. o udostępnienie jej informacji publicznej w zakresie wskazania nazw organizacji, które otrzymały pieniądze, i kwot przekazanych przez Fundację P. na realizację projektów pozakonkursowych – oddzielnie dla roku 2021, 2022 oraz każdego kolejnego do dnia rozpatrzenia wniosku. Fundacja W. zwróciła się o przekazanie ww. informacji w formie elektronicznej. Fundacja W. wskazała, że fundatorem Fundacji P. i głównym jej donatorem jest spółka prawa handlowego, w której skarb państwa ma pozycję dominującą w myśl przepisów prawa gospodarczego.

W odpowiedzi na wniosek Fundacja P. wskazała, że nie jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej. Zaznaczyła przy tym, że informacje żądane za 2021 rok są każdego roku udostępniane w sprawozdaniu z działalności składanym ministrowi rodziny i polityki społecznej oraz udostępniane na stronie internetowej Fundacji.

Sprawę rozstrzygnął wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 7 marca 2024 r. (I SAB/Wa 588/23, LEX nr 3734710). Sąd stwierdził w nim, że z tytułu samego prowadzenia przez Fundację P. działań na rzecz dobra wspólnego (celów społecznie lub gospodarczo użytecznych w rozumieniu art. 1 ustawy z 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach) wcale nie wynika konieczność stosowania przez takie podmioty przepisów ustawy z 6 września 2001 r. o udostępnianiu informacji publicznej (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 902). Nie można uznać automatycznie, że wszystkie fundacje realizują zadania publiczne, a tym bardziej „sprawy publiczne”. Dlaczego to tak istotne?

Czym są „sprawy publiczne”

Artykuł 1 ust. 1 ww. ustawy z 6 września 2001 r. mówi, że każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w niniejszej ustawie. Natomiast każdemu przysługuje prawo dostępu do informacji publicznej (art. 2 ust. 1).

Sprawą publiczną jest działalność zarówno organów władzy publicznej, jak i jednostek samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego oraz osób i jednostek organizacyjnych w zakresie wykonywania zadań władzy publicznej oraz gospodarowania mieniem publicznym, czyli mieniem komunalnym lub majątkiem skarbu państwa. Nie każde działanie, nawet organu władzy publicznej, czy też podmiotu wykonującego zadanie publiczne, będzie zatem przedmiotem informacji publicznej, lecz tylko takie, które zawiera pewien dodatkowy element w postaci „sprawy publicznej”.

Fundacja musi udostępnić tylko niektóre informacje

WSA stwierdził ponadto, że objęcie fundacji obowiązkiem udostępniania informacji publicznych nie mieści się w przedmiocie i celu ustawy o dostępie do informacji publicznej. Celem ustawy nie jest natomiast rozszerzenie powszechnej dostępności informacji na wszelkie aktywności w państwie, w tym działania podmiotów prawa prywatnego, nawet gdy ich celem jest troska o dobro wspólne. Ustawa ma służyć bowiem umożliwieniu obywatelom realnego udziału w życiu publicznym, a w ślad za tym wspieranie kontroli.

Oznacza to, że fundacja jako podmiot prawa prywatnego może podlegać ustawie o dostępie do informacji publicznej tylko wtedy, gdy realizuje zadania publiczne lub korzysta ze środków publicznych (w formie dofinansowania działalności, dotacji), ewentualnie, w których skarb państwa ma pozycję dominującą w rozumieniu przepisów ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.

Związek z wykonywaniem zadań publicznych powinien być bezpośredni, ponieważ wolą ustawodawcy nie było zrównanie sytuacji podmiotów publicznych z podmiotami, które nie mają charakteru publicznego, ale jedynie wykonują zadania publiczne (por. wyrok WSA w Warszawie z 5 czerwca 2023 r., sygn. akt II SAB/Wa 160/23).