Amortyzacja środków trwałych otrzymanych w darowiźnie. Poznaj wyjaśnienia MF

Z interpelacją do MF pod koniec 2024 roku wystąpiło do szefa resortu finansów kilkoro parlamentarzystów. Było to efektem zgłoszeń od przedsiębiorców, głównie z małych rodzinnych firm, którzy wskazywali na zmianę podejścia organów podatkowych w kwestii uprawnień podatników do uznawania za koszty uzyskania przychodów wartości odpisów amortyzacyjnych i wartości niematerialnych i prawnych.

Problem dotyczy składników majątku nabytych od najbliższych osób przed 1 stycznia 2018 r. na podstawie spadku bądź darowizny, czyli w drodze nieodpłatnej. Jak podkreślono, obecnie podatkowa kwalifikacja odpisów amortyzacyjnych od takich składników majątku jest przedmiotem nasilonych kontroli.

W interpelacji doprecyzowano, że wątpliwości dotyczą nowelizacji przepisów obowiązującej od 1 stycznia 2018 r. Wówczas weszły bowiem w życie przepisy zmieniające m.in. treść art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. a ustawy o PIT. Efektem tych zmian była utrata przez przedsiębiorców przysługującego im wcześniej  prawa do ujmowania w kosztach uzyskania przychodów wartości odpisów amortyzacyjnych od składników majątku otrzymanych darowizną, w tym gdy darczyńcą był członek najbliższej rodziny.

Co istotne, nowelizacja pozbawiona była przepisów przejściowych. Nie zawierała więc norm, których rolą byłaby ochrona przedsiębiorców, którzy już amortyzowali składniki majątku na podstawie dotychczasowych przepisów. Jednak prezentowany był pogląd – również przez przedstawicieli służb skarbowych – o dopuszczalności dalszej amortyzacji takich składników majątkowych,  na zasadzie praw nabytych. 

Na poparcie swoich twierdzeń interpelujący wskazali m.in. korzystne w tym zakresie dla podatników interpretacje indywidualne dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 3 sierpnia 2018 r. (nr 0113-KDIPT2-1.4011.189.2018.4.MD), z 7 września 2018 r. (nr 0114-KDIP3-1.4011.397.2018.1.KS), z  9 października 2018 r. (nr 0115-KDIT3.4011.410.2018.1.MPŁ), z 23 maja 2019 r. (nr 0113-KDIPT2-1.4011.152.2019.1.RK), z 7 listopada 2018 r. (nr 0115-KDIT3.4011.469.2018.1.DR), z 12 czerwca 2019 r. (nr 0113-KDIPT2-1.4011.207.2017.1.BO), czy z 21 maja 2021 r. (nr 0115-KDIT3.4011.307.2021.1.AD).

Ponieważ wydane interpretacje nie zawierały rozbieżności, zawarta w nich ocena prawna była jednolita, zaś stany faktyczne w nich opisane odpowiadały stanom faktycznym, w których znaleźli się przedsiębiorcy –  przytłaczająca część tych podmiotów się do nich zastosowała.

Jednak obecnie – jak wynika z docierających od przedsiębiorców sygnałów – organy podatkowe odmawiają podatnikom prawa do potrącania wartości odpisów amortyzacyjnych dokonanych po 1 stycznia 2018 r. w kosztach uzyskania przychodów. Argumentują, że nie pozwala na to, w zakresie składników otrzymanych pod tytułem darmym, wskazana wcześniej nowelizacja ustawy o PIT.

W związku z tym, we wspomnianej na wstępie interpelacji poselskiej nr 6503 z 20 listopada 2024 r. („w sprawie stanowienia przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie odpisów amortyzacyjnych”), zwrócono się do Ministra Finansów z pytaniem, czy jest mu znany opisany problem. Zapytano go też, czy podległy mu resort  planuje podjąć jakieś działania w tym zakresie, a jeśli tak, to jakie.  Pytających interesowało również, czy w ocenie wspomnianego resortu byłoby możliwe i wystarczające opracowanie wytycznych dla organów podatkowych, których skutkiem byłoby jednolite stosowanie spornych przepisów.

Do przedmiotowej interpelacji Ministerstwo Finansów ustosunkowało się w piśmie z 14 lutego 2025 r. (nr DD2.054.33.2024). Zostało ono podpisane przez Jarosława Nenemana, podsekretarza stanu w tym resorcie. Przypomniano w nim, że przed zmianą przepis art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. a ustawy PIT, w warunkach w nim określonych, wyłączał z kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nabytych nieodpłatnie, z wyjątkiem nabytych w drodze spadku lub darowizny.

W wyniku wspomnianej zmiany – dokonanej mocą ustawy nowelizującej z  27 października 2017 r. –  z dniem 1 stycznia 2018 r. wyjątek dotyczący odpisów od składników nabytych w drodze spadku lub darowizny, został uchylony. W efekcie odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych prawnych nabytych tytułem darmym – stały się kosztem uzyskania przychodu tylko w przypadku, kiedy wartość spadku lub darowizny nie korzystała ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn.

Następnie przepis ten został ponownie zmieniony, ustawą nowelizującą z 15 czerwca 2018 r. W przypadku odpisów amortyzacyjnych od składników nabytych w spadku, ustawa przywróciła stan prawny obowiązujący przed 1 stycznia 2018 r. Natomiast jeśli chodzi o drugi ze wskazanych w jego treści tytułów, to na podstawie dodanego art. 23 ust. 9 ustawy o PIT, ustawa ta  umożliwiła zaliczanie do kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych od składników nabytych w drodze darowizny, jeżeli darczyńca dokonywał odpisów amortyzacyjnych od tych składników. Zmiany weszły w życie 19 lipca 2018 r., ale znajdują zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2018 r. (art. 4 pkt 1 ustawy z 15 czerwca 2018 r.).

Jak podkreślono w komentowanym piśmie,  pozbawienie podatników prawa do zaliczania odpisów amortyzacyjnych od takich składników do kosztów uzyskania przychodów naruszałoby konstytucyjną zasadę ochrony interesów w toku. Potwierdził to Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 21 listopada 2024 r. (sygn. akt P 11/24).

Organy podatkowe nie powinny zatem mieć już trudności ze stosowaniem przepisów będących przedmiotem interpelacji. Zarazem MF stwierdziło, że nie prowadzi prac nad opracowaniem wytycznych dla podległych mu organów, które dotyczyłyby omawianego zagadnienia.

Przedsiębiorcy nadal mogą amortyzować środki trwałe otrzymane w darowiźnie przed 1 stycznia 2018 r., mimo że urzędy skarbowe mogą próbować podważyć to prawo. Stanowisko Ministerstwa Finansów jasno wskazuje, że nowe przepisy nie działają wstecz, a podatnicy mają prawo do kontynuowania amortyzacji zgodnie z wcześniejszymi zasadami.