Poznaj planowane zmiany w Ordynacji podatkowej 2026

W dniu 28 marca 2025 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji (RCL) został opublikowany projekt ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Zawiera on propozycje około kilkudziesięciu różnych zmian, przygotowanych przez resort finansów.

Oprócz Ordynacji podatkowej, modyfikacji ma zostać poddana także treść kilkunastu innych aktów prawnych, z których większość dotyczy sfery podatkowej.

Jak wyjaśnili autorzy projektu nowelizacji, jej celem jest poprawa relacji między podatnikami i organami podatkowymi, zwiększenie efektywności działania organów podatkowych oraz doprecyzowanie przepisów, których stosowanie budzi wątpliwości. Przy czyn analiza treści tego projektu prowadzi do wniosku, że najszerszy zakres będą miały zmiany w Ordynacji podatkowej.

W ramach zmian, o których mowa, poprzez  modyfikację treści art. 14b § 2a Ordynacji podatkowej, ma zostać m.in. zlikwidowana możliwość występowania o interpretacje indywidualne w sprawie schematów podatkowych (MDR). Do tej pory – z uwagi na niesprecyzowane i niejednoznaczne przepisy w tym zakresie – brak było jednomyślności co do tego, czy regulacje dotyczące MDR mogą być przedmiotem tego rodzaju interpretacji. Dlatego dyrektor KIS początkowo odmawiał ich wydawania w takich sprawach, do czasu, kiedy sądy administracyjne nie zaczęły orzekać w tej materii na korzyść wnioskodawców.

Na to, że podmiot zobowiązany do stosowania przepisów dotyczących obowiązków w zakresie raportowania schematów podatkowych może zwrócić się do organu o wydanie w tym przedmiocie interpretacji indywidualnej, wskazał np. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 13 czerwca 2024 r. (sygn. akt III FSK 1353/22). W wyniku tej zmiany – niestety niekorzystnej dla podmiotów, do  których  potencjalnie odnoszą się przepisy o MDR – omawiane wątpliwości powinny zostać wyeliminowane.

Projekt zakłada również doprecyzowanie kolejności zaliczania wpłat dokonanych tytułem rat, na które rozłożono podatek lub zaległość podatkową wraz z odsetkami za zwłokę, oraz rat podatku. W świetle jego uzasadnienia, w wyniku tego zabiegu już ma nie być wątpliwości co do tego, że wpłaty dokonane tytułem rat, na które rozłożono podatek lub zaległość podatkową wraz z odsetkami za zwłokę, oraz rat podatku – zalicza się na poczet raty o najwcześniejszym terminie płatności.

Na uwagę zasługuje także podwyższenie kwoty uprawniającej do zapłaty podatku przez inny podmiot niż podatnik. Przypomnijmy, że w myśl art. 62b w § 1 w pkt 3 Ordynacji podatkowej, zapłata podatku może zostać dokonana przez podmiot trzeci (tj. inny niż podatnik, czy członkowie jego najbliższej rodziny, jak małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha) – w przypadkach, gdy kwota podatku nie przekracza 1.000 zł.

Jak tłumaczą projektodawcy, jego zwiększenie stworzy szersze możliwości dla dokonywania zapłaty podatków bez angażowania podatnika. Zapewni też spójność systemową z ustawą z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (która pozwala na to, aby należność pieniężna, odsetki z tytułu niezapłacenia jej w terminie, koszty upomnienia oraz koszty egzekucyjne - były zapłacone organowi egzekucyjnemu przez inny podmiot, jeżeli łączna wysokość tych należności nie przekracza 5000 zł). W ocenie autorów projektu, brak jest uzasadnienia do różnicowania wysokości podatku do zapłaty, w zależności od tego czy zostanie on zapłacony przez inny podmiot na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej, czy przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Kolejnym nowym rozwiązaniem jest wprowadzenie możliwości umorzenia podatku przed terminem jego płatności. Na gruncie obecnych regulacji, umorzenie jest możliwe dopiero wówczas, gdy zobowiązanie przekształci się w zaległość podatkową. Tak wynika z art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej. Po zmianie treści tego  przepisu, organ będzie mógł umorzyć (w całości albo w części) „podatek, zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną”. Jak wyjaśniono w uzasadnieniu projektu, o którym mowa, wyeliminuje to konieczność czekania przez podatników na powstanie zaległości podatkowej, co aktualnie jest warunkiem zastosowania ulgi.

Nowelizacja ma również wprowadzić możliwość przesłuchania w postępowaniu podatkowym strony lub świadka przez organ podatkowy (działający w ramach  Krajowej Administracji Skarbowej) przy użyciu urządzeń technicznych pozwalających na przeprowadzenie tej czynności na odległość – z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku oraz rejestracją obrazu i dźwięku. Odpowiednie zapisy w tym zakresie mają się znaleźć w nowym art. 199b § 1 Ordynacji podatkowej.

Projekt nowelizacji zawiera również propozycje zmian dotyczących działania przez pełnomocników w sprawach  przed organami podatkowymi. W ich ramach  ma nastąpić m.in.:

• doprecyzowanie sposobu składania zawiadomień ZAW-NR (zawiadomienie o zapłacie należności na rachunek bankowy inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podatników VAT) drogą elektroniczną i umożliwienie ich opatrywania przez pełnomocnika do podpisywania deklaracji,
• wprowadzenie możliwości działania osoby niebędącej stroną, wzywanej do złożenia wyjaśnień lub przedłożenia dokumentów, przez pełnomocnika ogólnego,
• wyłączenie obowiązku wskazania w pełnomocnictwie przez adwokata, radcę prawnego lub doradcę podatkowego adresu do doręczeń elektronicznych – ponieważ organy podatkowe mogą sprawdzić ten adres w bazie adresów elektronicznych,
• umożliwienie każdemu pełnomocnikowi ogólnemu (a nie tylko zawodowemu) zawiadamiania o zmianie zakresu, odwołaniu lub wypowiedzeniu pełnomocnictwa.

Stosownie do treści art. 274 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, w razie stwierdzenia, że deklaracja zawiera błędy rachunkowe lub inne oczywiste omyłki bądź że wypełniono ją niezgodnie z ustalonymi wymaganiami, organ podatkowy ma prawo dokonać z urzędu jej korekty (dokonując stosownych poprawek lub uzupełnień). Jest to możliwe pod warunkiem, że zmiana:

• wysokości zobowiązania podatkowego,
• kwoty nadpłaty,
• kwoty zwrotu podatku albo
• kwoty nadwyżki podatku do przeniesienia lub
• wysokości straty w wyniku tej korekty

– nie przekracza kwoty 5.000 zł.

Obecne przepisy Ordynacji podatkowej wymagają, aby wraz z korektą deklaracji, z której wynika nadpłata, podatnik złożył wniosek o stwierdzenie tej  nadpłaty. Jeżeli prawidłowość skorygowanego zeznania (deklaracji) nie budzi wątpliwości, organ podatkowy zwraca pieniądze bez wydawania decyzji stwierdzającej nadpłatę. Proponowana nowelizacja znosi wymóg składania wniosku o stwierdzenie nadpłaty w przypadku, gdy nadpłata wynika ze skorygowanego zeznania (deklaracji). W takim przypadku za datę wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nadpłaty będzie przyjmowana data złożenia tej korekty. 

Zmiany w tym zakresie  – polegające m.in. na uchyleniu art. 75 § 3 komentowanej ustawy – jej autorzy tłumaczą uciążliwością wzywania podatników do złożenia brakującego wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Jak tłumaczą, jest to problematyczna zarówno dla organu podatkowego, jak i dla podatnika.

Znaczący zakres mają zmiany odnoszące się do przepisów dotyczących przedawnienia na gruncie Ordynacji podatkowej. W tym zakresie projekt zakłada m.in.:

• wprowadzenie nowej przesłanki zawieszenia biegu terminu przedawnienia związanej ze złożeniem wniosku o uzupełnienie lub sprostowanie decyzji organu pierwszej instancji określającej wysokość zobowiązania podatkowego (lub straty podatkowej),
• zastąpienie instytucji nieprzedawniania się zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym – instytucją przerwania biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego wskutek ustanowienia hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, o którym podatnik został zawiadomiony przez organ podatkowy,
• ograniczenie przesłanki zawieszającej bieg terminu przedawnienia do przypadków wszczęcia postępowania wyłącznie w sprawie o enumeratywnie wymienione najpoważniejsze przestępstwa skarbowe,
• doprecyzowanie końcowego momentu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w przypadku wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania (będzie go wyznaczał wpływ akt sprawy oraz prawomocnego orzeczenia, a jeżeli akta są prowadzone w postaci elektronicznej – wpływ prawomocnego orzeczenia),
• wprowadzenie rozwiązania polegającego na tym, że 5-letni termin przedawnienia zobowiązania podatkowego będzie ulegał wydłużeniu o 12 miesięcy w przypadku skorygowania przez podatnika deklaracji, w okresie 12 miesięcy przed upływem tego terminu – ma to zapewnić organowi podatkowemu możliwość dokonania skutecznej weryfikacji rozliczenia i wydania decyzji wymiarowej w przypadku, gdy prawidłowość złożonej korekty zostanie przez niego zakwestionowana.

Od 1 stycznia 2019 r. w Polsce obowiązują przepisy nakładające obowiązek raportowania tzw. schematów podatkowych (ang. Mandatory Disclosure Rules - MDR). Również w tym zakresie mają zostać wprowadzone daleko idące zmiany. Obejmą one w szczególności:

• zwolnienie radców prawnych, adwokatów, doradców podatkowych oraz rzeczników patentowych z obowiązku raportowania MDR i nałożenie obowiązku poinformowania ich klienta (tj. „korzystającego” lub „promotora”) o konieczności złożenia informacji o schematach podatkowych do Szefa  Krajowej Administracji Skarbowej (KAS),
• wprowadzenie nowej definicji „promotora” w miejsce dotychczasowego „promotora” i „wspomagającego”,
• ograniczenie ilości przekazywanych informacji o podlegających zgłoszeniu uzgodnieniach krajowych,
• doprecyzowanie definicji „korzystającego”, zakresu jego obowiązków i powstania u niego obowiązku raportowania,
• likwidację obowiązku składania informacji MDR-2,
• umożliwienie uzupełnienia informacji o schemacie podatkowym z własnej inicjatywy bez wezwania Szefa KAS,
• rozszerzenie katalogu sytuacji, w której Szef KAS wydaje postanowienie o odmowie nadania NSP lub unieważnieniu nadanego NSP oraz doprecyzowanie przepisów dotyczących doręczania potwierdzania nadania NSP,
• umożliwienie organom podatkowym penalizowania czynów polegających na przekazywaniu po terminie informacji MDR-3 na gruncie przepisów Kodeksu karnego skarbowego,
• wprowadzenie możliwości podpisywania MDR-3 przez pełnomocnika,
• likwidacja obowiązku posiadania „wewnętrznej procedury” w zakresie przeciwdziałania niewywiązywaniu się z obowiązku przekazywania informacji o schematach podatkowych, a w konsekwencji także zniesienie  sankcji dotyczących braku wykonania tego obowiązku,
• dodanie w Kodeksie karnym skarbowym (KKS) odpowiedzialności karnej skarbowej za składanie po terminie: informacji o uzyskanej korzyści podatkowej lub dokonywaniu jakichkolwiek czynności będących elementem schematu podatkowego (MDR-3) oraz kwartalnej informacji o udostępnieniu schematu podatkowego standaryzowanego (MDR-4),
• obniżenie kar za niewłaściwe wykonywanie obowiązków związanych z raportowaniem schematów podatkowych (wysokości grzywny z 720 stawek dziennych do 240 stawek dziennych).

Zmiany w Ordynacji podatkowej 2026 to kompleksowa nowelizacja, która ma wpłynąć zarówno na podatników, jak i na działania administracji skarbowej.

Źródło:

• projekt (z 26 marca 2025 r.) ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw.