Nowe definicje budynku i budowli dla celów opodatkowania podatkiem od nieruchomości

Nowelizację ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wymusił Trybunał Konstytucyjny, który w swoich orzeczeniach orzekł niezgodność z Konstytucją definicji budynku i budowli zawartych w art. 1a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy, które odwoływały się do przepisów prawa budowlanego. Zdaniem TK takie sformułowanie łamie konstytucyjną zasadę, zgodnie z którą przepisy podatkowe mogą kreować jedynie przepisy rangi ustawowej (zob. wyroki TK: z 13 grudnia 2017 r., sygn. akt SK 48/15; z 4 lipca 2023 r., sygn. akt SK 14/21).

Definicja budynku i budowli – nie ma już odwołania do przepisów prawa budowlanego

Ogólne odwołanie się do przepisów prawa budowlanego dotyczy nie tylko ustawy – Prawo budowlane, ale też rozporządzeń wydanych na jej postawie czy przepisów niższej rangi. Stąd konieczność zmiany definicji budynku i budowli.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości, poza gruntami, są budynki, a także budowle, w całości lub w części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Stawki podatku od nieruchomości dla poszczególnych przedmiotów opodatkowania określono w art. 5 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, gdzie właściwą stawkę podatku stosuje się w przypadku budynków od metra kwadratowego powierzchni użytkowej, natomiast w przypadku budowli wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej stawka podatku wynosi 2% ich wartości.

Przed zmianą budynek i budowla określone były jako obiekty budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Nowelizacja wprowadza zmiany, zgodnie z którymi budynek to obiekt wzniesiony w wyniku robót budowlanych, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem, trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz który posiada fundamenty i dach, z wyłączeniem obiektu, w którym są lub mogą być gromadzone materiały sypkie, materiały występujące w kawałkach albo materiały w postaci ciekłej lub gazowej, którego podstawowym parametrem technicznym wyznaczającym jego przeznaczenie jest pojemność.

Natomiast budowla to:

a)obiekt niebędący budynkiem, wymieniony w załączniku nr 4 do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,

b)elektrownia wiatrowa, elektrownia jądrowa i elektrownia fotowoltaiczna, biogazownia, biogazownia rolnicza, magazyn energii, kocioł, piec przemysłowy, kolej linowa, wyciąg narciarski oraz skocznia, w części niebędącej budynkiem – wyłącznie w zakresie ich części budowlanych,

c)urządzenie budowlane – przyłącze oraz urządzenie instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, oraz inne urządzenie techniczne, bezpośrednio związane z budynkiem lub obiektem, o którym mowa w lit. a, niezbędne do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,

d)urządzenie techniczne inne niż wymienione w lit. a–c – wyłącznie w zakresie jego części budowlanych,

e)fundamenty pod maszyny oraz pod urządzenia techniczne, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową

– wzniesione w wyniku robót budowlanych, także w przypadku gdy stanowią część obiektu niewymienionego w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych.

W załączniku nr 4 do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wymieniono budowle, czyli obiekty niebędące budynkami wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem. Wymieniono tam m.in. odkryty obiekt sportowy, amfiteatr, części składowe stacji uzdatniania wody, części składowe oczyszczalni ścieków, obiekt, którego podstawowym parametrem technicznym wyznaczającym jego przeznaczenie jest pojemność, obiekt ochronny, nadziemne i podziemne przejście dla pieszych, obiekt hydrotechniczny, obiekt kontenerowy trwale związany z gruntem, wiata, części składowe sieci telekomunikacyjnej, występujące samodzielnie lub stanowiące element sieci obiekty, których charakterystycznym parametrem jest długość, przystań i inne elementy nabrzeża wymienione w poz. 14, elementy lotniska, droga, wjazd, zjazd i wyjazd z drogi, zatoka parkingowa, droga kolejowa, most, wiadukt, estakada, przepust, przejazd, ujęcia wód, konstrukcja oporowa, tunel ogrodzenie, składowisko odpadów, parking znajdujący się poza budynkiem, wolnostojące wieże, maszty i inne obiekty wymienione w poz. 25, wolnostojące kominy, wagony samochodowe i kolejowe, przekrycie namiotowe, powłoka pneumatyczna, strzelnica, kiosk uliczny, pawilon sprzedaży ulicznej, pawilon wystawowy – trwale związane z gruntem itd.

Nowelizacja wprowadza też nowe definicje niezbędne do określania przedmiotów opodatkowania podatkiem od nieruchomości, tzn.:

obiekt budowlany to budynek lub budowla, z wyłączeniem wyrobisk górniczych, a także niewielkich obiektów stanowiących: obiekty kultu religijnego (w szczególności kapliczki, krzyże przydrożne i figury), obiekty architektury ogrodowej (w szczególności posągi i figurki ogrodowe, wodotryski, mostki, pergole, murowane grille i oczka wodne), a także obiekty użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku – w szczególności śmietniki, wiaty na wózki dziecięce i rowery oraz obiekty stanowiące wyposażenie placów zabaw dla dzieci;

roboty budowlane to prace polegające na budowie, odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie lub montażu, do których stosuje się przepisy ustawy – Prawo budowlane;

trwałe związanie z gruntem to takie połączenie obiektu budowlanego z gruntem, które zapewnia temu obiektowi stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym niezależnym od działania człowieka, mogącym zniszczyć lub spowodować przemieszczenie lub przesunięcie się obiektu budowlanego na inne miejsce.

Deklaracje DN-1 na 2025 r. – możliwość skorzystania z preferencji podatkowej

Organizacje pozarządowe, jako osoby prawne, są także podatnikami podatku od nieruchomości, w związku z czym dotyczą ich wprowadzone zmiany w tym zakresie. W szczególności zmiany te znajdą zastosowanie w tych organizacjach, które prowadzą określoną w statucie działalność gospodarczą i wykorzystują w tej działalności budowle.

Aby dać czas takim podmiotom na dostosowanie się do wprowadzonych zasad, nowelizacja przewiduje możliwość złożenia deklaracji podatkowej w podatku od nieruchomości za 2025 r. na szczególnych zasadach. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 6 ust. 9 pkt 1 i 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, m.in. osoby prawne mają obowiązek:

składać, w terminie do 31 stycznia, organowi podatkowemu właściwemu ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania, deklaracje na podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy (DN-1), a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu – w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku;

odpowiednio skorygować deklaracje w razie zaistnienia zdarzenia mającego wpływ na wysokość podatku od nieruchomości w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tego zdarzenia.

W związku z tym, zgodnie z art. 6 nowelizacji, w 2025 r. podatnicy zobowiązani do złożenia deklaracji podatkowej z podatku od nieruchomości mogą składać takie deklaracje na podatek od nieruchomości na rok 2025 w terminie do 31 marca 2025 r., jeżeli spełnią określone warunki. A zatem w celu skorzystania z tego uprawnienia podatnicy są obowiązani:

1)złożyć do właściwego organu podatkowego w terminie do 31 stycznia 2025 r. pisemne zawiadomienie o skorzystaniu z tego uprawnienia, zawierające:

a)nazwę organu podatkowego, do którego zawiadomienie jest kierowane,

b)nazwę podatnika składającego zawiadomienie, adres jego siedziby oraz jego identyfikator podatkowy,

c)oświadczenie o skorzystaniu z uprawnienia do złożenia deklaracji na podatek od nieruchomości na rok 2025 w terminie do 31 marca 2025 r.;

2)bez wezwania organu podatkowego wpłacić na rachunek właściwej gminy miesięczne raty podatku od nieruchomości:

a)za styczeń – w terminie do 31 stycznia 2025 r.,

b)za luty – w terminie do 15 lutego 2025 r.,

c)za marzec – w terminie do 15 marca 2025 r.

– w wysokości odpowiadającej średniej miesięcznej kwocie należnego podatku za 2024 r.

W przypadku gdy uiszczone raty są:

niższe niż raty podatku od nieruchomości wynikające ze złożonej deklaracji na rok 2025 za miesiące, za które zostały uiszczone, brakująca kwota podatku pozostała do zapłaty podlega, bez wezwania organu podatkowego, wpłacie na rachunek właściwej gminy w terminie do 31 marca 2025 r., przy czym kwota wpłacona w tym terminie nie stanowi zaległości podatkowej;

wyższe niż raty podatku od nieruchomości wynikające ze złożonej deklaracji na rok 2025 za miesiące, za które zostały uiszczone, kwota powstałej różnicy nie stanowi nadpłaty podatkowej.

Podsumowując, wydłużenie terminu złożenia deklaracji podatkowej w 2025 r. do 31 marca 2025 r. ma na celu zapewnienie podatnikom prowadzącym działalność gospodarczą odpowiedniego czasu na zapoznanie się z nowymi przepisami w zakresie opodatkowania budynków i budowli oraz na dokonanie przez nich prawidłowej kwalifikacji obiektów składających się na ich majątek, np. poprzez sporządzenie niezbędnej często inwentaryzacji majątku trwałego wykorzystywanego w prowadzonej działalności gospodarczej, ze szczególnym uwzględnieniem budowli związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Garaże w budynkach mieszkalnych z niższą stawką podatku od nieruchomości

Inną ważną zmianą jest uznanie, że powierzchnię pomieszczeń w budynkach mieszkalnych służących do przechowywania pojazdów, czyli głównie garaży samochodowych, wlicza się do powierzchni mieszkalnej, co ma wpływ na stawkę podatku od nieruchomości, która jest niższa dla budynków mieszkalnych.